by Herdís Þorgeirsdóttir | 14.10.2022 | Almanak
Stórblaðið New York Times segir frá því að tyrknesk stjórnvöld hafi samþykkti umdeilt ný hegningarlagaákvæði þar sem dreifing ,,falsfrétta” geti varðað allt að þriggja ára fangelsi og helmingi lengri tíma sé miðlunin nafnlaus. Blaðið vísar í álit Feneyjanefndar sem Herdís Kjerulf Þorgeirsdóttir er einn þriggja höfunda að. Nefndin varaði við setningu þessa lagaákvæðis sem stenst ekki tjáningarfrelsisákvæði Mannréttindasáttmála Evrópu. Skilgreining á hugtökum er bæði ruglingsleg og óljós. Stjórnvöld gætu metið greinar og pósta um spillingu eða fátækt falsfréttir. Það ber enga brýna nauðsyn til í lýðræðislegu samfélagi að gera dreifingu upplýsinga sem gætu verið dregnar í efa – refsiverðar. Feneyjanefnd bendir á að vægari úrræði eru til staðar til að stemma við miðlun efnis sem getur varðað þjóðaröryggi, almenna velferð o.s.frv. Álitið vísar á bug réttlætingu tyrkneskra stjórnvalda fyrir þessum lögum en þau vísa í lög í Þýskalandi varðandi framkvæmd laga á samfélagsmiðlum, frönsk lög um hagræðingu staðreynda í meðferð upplýsinga á netinu, bresk lög um öryggi á netinu og lög um stafræna þjónustu á vettvangi Evrópusambandsins. Engin þessara laga gera dreifingu falsfrétta refsiverða. Að auki bendir nefndin á að hugtakið “falsfréttir” fellur ekki undir ólöglegt efni í lögum Evrópusambandsins. Samanburður tyrkneskra stjórnvalda á sér ekki stoð í þessum lögum. Þá er það áhyggjuefni að lögin eru sett í aðdraganda þing- og forsetakosninga í Tyrklandi sumarið 2023 en Feneyjanefnd bendir á fælingarmátt laganna og að sjálfs-ritskoðun muni aukast að mun en hert hefur verið stöðugt að tjáningarfrelsi í landinu undanfarin ár. Opin, kröftug, pólitísk umræða gegnir lykilhlutverki í lýðræðisríkjum og nýtur sérstakrar verndar undir 10. grein Mannréttindasáttmála Evrópu.
by Herdís Þorgeirsdóttir | 13.10.2022 | Almanak
Voice of America tók viðtal við mig Herdísi Kjerulf Þorgeirsdóttur venga áforma tyrkneskra stjórnvalda um að gera dreifingu falsfrétta refsiverðar. Málið hefur vakið alþjóðlega athygli. Stjórnarandstaðan í Tyrklandi, mannréttindasamtök og blaðamenn hafa gagnrýnt þessi áform. Feneyjanefndin sendi frá sér álit að beiðni þings Evrópuráðsins og í meðfylgjandi grein má finna svör mín við afleiðingum þess verði þetta ákvæði að lögum. Bendi einnig á að réttlæting tyrkneskra stjórnvalda sem vísa í lög um ,,falsfréttir” í ýmsum Evrópuríkjum standist ekki. Tyrknesk stjórnvöld hafa stöðugt þrengt að tjáningarfrelsi í landinu; blaðamenn hafa verið fangelsaðir unnvörpum og almenn sjálfs-ritskoðun stendur öflugum skoðanaskiptum fyrir þrifum. Framundan í landinu eru þing- og forsetakosningar.
Sjá hér:
by Herdís Þorgeirsdóttir | 12.10.2022 | Almanak
Feneyjanefnd hefur sent frá sér álit sem fékk flýtimeðferð að beiðni eftirlitsnefndar þings Evrópuráðsins. Álitið fjallar um drög að nýju ákvæði í tyrkneskum hegningalögum varðandi dreifngu falsfrétta. Samkvæmt drögunum varðar slíkt eins til þriggja ára fangelsi og ef slík dreifing er nafnlaus hækkar refsingin um helming. Feneyjanefnd varar við því að þessi drög verði að lögum enda fara þau á skjön við tjáningarfrelsið eins og það er verndað með 10. grein Mannréttindasáttmála Evrópu. Varar nefndin við pólitískum afleiðingum þess verði ákvæðið að lögum því sjálfs-ritskoðun í landinu muni aukast að mun. Pólitísk umræða á undir högg að sækja vegna ótta almennings sem og blaðamanna, aðgerðasinna og stjórnarandstæðinga við afleiðingar þess að tjá sig. Það er ekki síst mikilvægt að standa vörð um rétt fólks til að tjá sig nú í aðdraganda kosninga í landinu næsta sumar. Herdís er annar höfundur álitsins af hálfu Feneyjanefndar en málið er nú til umræðu á þingi Evrópuráðsins og umrædd drög rædd í tyrkneska þinginu í þessari viku. Álitið hvetur tyrknesk stjórnvöld til að falla frá því að samþykkja þessi drög – telur vægari úrræði standa til boða auk þess sem tyrknesku hegningalögin búa yfir öðrum ákvæðum sem taka á dreifingu upplýsinga sem ógna almannaöryggi. Sjá álitið hér.
by Herdís Þorgeirsdóttir | 10.10.2022 | Almanak
Mannréttindalögmaðurinn Dr. Herdís Kjerulf Þorgeirsdóttir fagnar því að friðarverðlaun Nóbels í ár hafi farið til hvítrússneska andófsmannsins Ales Bjaljatskí. Tilkynnt var um að Bjaljatskí hlyti verðlaunin á föstudaginn en hann situr nú í fangelsi í Hvíta-Rússlandi vegna andófsaðgerða sinna gegn einræðisstjórn Alexanders Lúkasjenkó forseta. Bjaljatskí deilir verðlaununum með rússneskum og úkraínskum mannréttindasamtökum, Memorial og Miðstöð borgaralegra réttinda.Viðtal í Fréttablaðinu um friðarverðlaun Nóbels í ár.
„Þetta er virt alþjóðleg viðurkenning og hvatning til þeirra sem hafa lagt líf sitt að veði og sýnt óbilandi hugrekki í áranna rás. Með þessu móti er andófsmönnum sýndur stuðningur og stjórnvöldum bent á að alþjóðasamfélagið fylgist með framvindu mála og gleymir ekki þeim sem standa í fremstu víglínu mannréttindabaráttu – raunverulegri baráttu upp á líf og dauða sem kostar stöðugar persónulegar fórnir. Þarna er undirstrikað það sem Feneyjanefndin hefur í áranna rás lagt áherslu á – að kröftug gagnrýni á valdhafa er nauðsynlegt aðhald í lýðræðis- og réttarríki – vernd og viðhald réttlátrar stjórnskipunar er í þágu einstaklinganna en ekki valdhafa – þeir eiga að vera í þjónustu fólksins en ekki drottnarar þess.“
by Herdís Þorgeirsdóttir | 15.09.2022 | Almanak
Hinn 15. september talaði Dr. Herdís Kjerulf Þorgeirsdóttir af hálfu Feneyjanefndar á alþjóðlegri ráðstefnu Stjórnlagadómstóls Lettlands í Riga. Tilefni fundarins var 100 ára afmæli stjórnarskrár landsins og 25 ára afmæli dómstólsins. Efni fundarins laut að vernd lýðræðis á grundvelli stjórnskipunar – og helstu áskoranir. Forseti Lettlands flutti ávarp sem dómarar við Mannréttindadómstól Evrópu, stjórnlagadómstól Þýskalands, Dómstól Evrópusambandsins og Herdís sem Varaforseti Feneyjanefndar um grundvallarréttindi og internetið.
Á meðfylgjandi mynd eru dómari Finnlands við Mannréttindadómstól Evrópu, dómari við stjórnlagadómstól Úkraínu, Herdís og forseti Lettlands.
Með Inetu Ziemale – en við vorum báðar með framsögur um svipað efni. Hún er mikil fræðikona og nú dómari við dómstól Evrópusambandsins í Luxembourg en gegndi áður stöðu dómara við Mannréttindadómstólinn í Strassbourg fyrir Lettland. Hún er gift Guðmundi Alfreðssyni prófessor.
Meðfylgjandi mynd er af Serhyi Holovaty, forseta Stjórnlagadómstóls Úkraínu og Herdísi Kjerulf Þorgeirsdóttur, varaforseta Feneyjanefndar. Sjá hér umfjöllun um ráðstefnuna á heimasíðu Stjórnlagadómstóls Úkraínu.
