by Herdís Þorgeirsdóttir | 6.03.2016 | PISTLAR & FRÉTTIR
A presentation by Herdís Kjerulf Thorgeirsdóttir, Vice President of the Venice Commission at the International Seminar on Constitutional Courts and Democracy held by the Electoral Court of Mexico and El Colecio de Mexico in Mexico city on 3 and 4 March 2016
“Conventionality control and democratic principles”
I. Introduction
International human rights treaties play a very important role today, since virtually all states are bound by one or more of them. This is particularly true in Europe and in Latin America, due to the existence of regional human rights systems within the Council of Europe and the Organization of American States.
One of the most admired writers in the Spanish speaking world, the Mexican Carlos Fuentes once said that if writers did not speak out for the people, nobody would. He was referring to older times of authoritarian regimes and widespread corruption – [perceiving of corruption as being a thing of the past ]. Carlos Fuentes was known for embracing justice and human rights regardless of political labels. Now the time has come where the judiciary may have taken over that role.[2] The Venice Commission considers that courts play a key role in the implementation of international human rights as I will discuss later.
The human rights revolution taking place after World War II has provided us with the important UN human rights treaties like the International Covenant on Civil and Political Rights and the regional ones like the European Convention on Human Rights and the American Convention on Human Rights along with the implementation bodies and respective courts with their extensive case-law leading to an increased and common awareness of the rights of individuals and the states’ obligations in securing human rights where courts play a key role.
The doctrine of conventionality control
In 2006 the Inter-American Court of Human Rights found Chile to have violated the basic human rights of an elementary school teacher and political activist who was executed extrajudially by his captors during Pinochet’s newly installed military regime. The Inter-American Court of Human Rights found that the State had violated the victim’s rights to a fair trial and to judicial protection under the American Convention on Human Rights.
The Court’s judges in this landmark judgment, of Almonacid Arellano et al v. Chile, introduced the doctrine of “conventionality control”.
Referring to the obligations imposed on states by international human rights treaties, such as the American Convention, the Court stated its judges are also bound by the Convention, forcing them to see that all the effects of the provisions embodied in the Convention are not adversely affected by the enforcement of laws which are contrary to its purpose – and that the Judiciary must exercise a sort of “conventionality control” between the domestic legal provisions which are applied to specific cases and the American Convention on Human Rights. To perform this task, the Judiciary has to take into account not only the treaty, but also the interpretation thereof made by the Inter-American Court, which is the ultimate interpreter of the American Convention.”
This approach of the Inter-American Court of Human Rights requiring judges to invoke international human rights treaties to guarantee fundamental civil and political rights within the domestic order goes to show that a previously anarchic legal world is evolving toward a unified global legal community with an increased common understanding of human rights.[3]
II. Venice Commission: courts are key actors
The VC adopted a report in 2014 on the implementation of international human rights treaties in domestic law with special focus on Europe and Latin America and on the role of the judiciary[4] – where it concluded that courts are key actors in reviewing the compatibility of domestic legislation with international human rights treaties.
Domestic courts
Domestic courts, when reviewing the compatibility of domestic legislation with the respective Conventions and the Covenant, reinforce their role as protectors of human rights at the domestic level and carry out a type of “diffuse review of compatibility”, as opposed to the international review carried out by the international courts and monitoring bodies themselves.
International courts and monitoring bodies
The role of the European Court of Human Rights and the Inter-American Court of Human Rights as well as the UN Human Rights Committee serves to ensure uniformity in the interpretation (and therefore is considered as a “concentrated review of compatibility” between domestic legislation and the treaties themselves).
Extensive case-law
In addition, the European and the Inter-American Court of Human Rights, which have jurisdiction to review the compliance by the States with their obligations under the respective Conventions, have developed an extensive case-law which has become an autonomous source of authority when interpreting the meaning and determining the scope of the human rights laid down in the European Convention on Human Rights and the American Convention on Human Rights respectively. They also carry out an ex-post review of the compatibility of domestic law with the respective Conventions. This review, as pointed out by the VC, is concentrated as opposed to the dispersed review exercised by the domestic courts. The concentrated case-law of the international courts has a harmonizing effect through its binding character – which has had an impact on the international obligations assumed by States and on the contents and scope of the rights and freedoms incorporated in the Conventions.
Political culture and position granted to international human rights treaties
There is no uniformity in the way states implement the international human rights treaties; they may adopt different models and they are influenced by multiple factors pertaining to the historical, political and legal culture of the country. The political culture of a country has an impact on the position granted to international human rights treaties within the legal order. There is societal consensus on the importance of human rights in democratic societies. This is evident from the legislative reforms in Eastern Europe, after the fall of Communism, and Latin America and other regions after the fall of previous totalitarian or autocratic regimes. The legal factors determining the status of international human rights within the domestic order encompass whether a state is monist or dualist.
Openness of constitutions in Latin America
The Venice Commission notes in its above mentioned report that in Latin America, constitutions have shown an important openness towards international law, which has facilitated the integration and implementation of human rights treaties in domestic legal orders. The constitutions of Argentina, Brazil, Bolivia, Colombia, Costa Rica, Mexico, Venezuela, among others, contain explicit reference to the status and hierarchy of international law treaties and some of the constitutions even establish the supremacy of international human rights treaties.[5] The Inter-American system of human rights has experienced an important evolution and has rendered around 300 judgments.
Courts faced with conflicts between domestic and international law
The Venice Commission considers that courts are key actors in ensuring the protection of fundamental rights and freedoms by making a dynamic use of the powers left to them by international human rights treaties and by exercising the review of the compatibility of domestic legislation with these treaties. Domestic courts may be confronted with cases involving a conflict between domestic law and an international human rights treaty.
In some cases, the domestic courts will be able to settle these conflicts by interpreting domestic legislation in such a way as to bring it into conformity with the provision of international law (the so-called ‘harmonising interpretation’). Domestic courts should apply the provision, which is the most favourable to the protection of human rights.
Conflicts between domestic and international norms
The VC points out that the tools domestic courts have at their disposal to implement international human rights treaties come both from the domestic and from the international arena. International treaties supplement domestic law, offering additional legal sources that may be interpreted and applied by domestic courts. Their implementation can no longer be explained purely on the basis of hierarchical relations; both legal orders (international and domestic) pursue the same goal (implementation of human rights) and mutually complement each other.
The report shows that there are still tensions between the case-law of domestic courts in the domestic arena and the case-law of international human rights courts on the same topic. The German Constitutional Court has for example stated that judgments of the European Court of Human Rights “must be taken into account”. In July 2015 the Russian Constitutional Court confirmed that the “participation of the Russian Federation in any international treaty does not mean giving up national sovereignty. Neither the ECHR, nor the legal positions of the ECtHR based on it, can cancel the priority of the Constitution. Their practical implementation in the Russian legal system is only possible through recognition of the supremacy of the Constitution’s legal force.” This means that Russia considers itself in a position to step back from its international obligations; albeit it is clear from the Vienna Convention on the law of Treaties as stipulated in Article 26 that every treaty in force is binding upon the parties to it and must be performed by them in good faith; and furthermore as stated in Article 27 that a party may not invoke the provisions of its internal law as justification for its failure to perform a treaty.
The regional courts such as the European and the Inter-American Court also have a crucial role to play in the implementation of international human rights treaties, when conducting a review of the compatibility of the domestic law and the respective Conventions, and this review goes often hand in hand with the review of conventionality and of constitutionality performed by many domestic courts. The regional courts can support the domestic courts in the rulings against their governments.
III. Rulings of quasi-legislative nature and far reaching consequences
In the face of non-compliance of the other State authorities, the Venice Commission considers that it is the proper role of courts to guarantee the enjoyment of international human rights, which is particularly visible when they apply the ECHR, the ACHR and the ICCPR. This role may affect the separation of powers or functions within the state. It might be seen as if courts, setting aside national legislation and acts of the administration in order to protect rights included in an international treaty, assume competences, which traditionally belong to the legislator as the State organ, which enjoys the strongest democratic legitimacy, or to the government. In practice however, it cannot be excluded that courts give rulings even of a quasi-legislative nature, to counter structural non-compliance with human rights norms by the other state powers. As the Venice Commission has emphasized courts should of course be careful to keep within the limits of their competences, as they draw their legitimacy from constitutions, taking into account that their decisions may have far-reaching and sometimes unforeseen consequences. Such a last resort involvement of the courts is appropriate, because under domestic law, the judiciary is the ultimate guarantor of fundamental rights.
IV. Juristocracy: judicializing political agenda?
Critics of this enhanced role of the judiciary point to the global transformation of the last decades with the changed role of courts now exercising “sweeping constitutional powers” – using the concept of juristocracy to describe the evolution within countries that have “hosted this expansion of judicial power” from Latin America to Eastern Europe and further. Critics maintain that anything and everything has become justiciable with this development.[6] These same critics maintain that political agenda has been judicialized.
In a way there may be some truth to this.
Highest courts transforming electoral politics
The Conventionality Controle doctrine of the Inter American Court of Human Rightsbears some resemblance to the judicial review mechanism sketched out by the U.S. Supreme Court in the famous ‘Marbury v. Madison’ decision (1803). Alexis Tocqueville in his famous work “Democracy in America” spoke of the immense political influence of the US judiciary in the 19th Century where there was hardly a political or moral controversy that did not sooner or later become a judicial one.
One of the most serious challenges to the democratic process in today’s world is the corporate oligarch control of the electoral process – a gigantic obstacle to the future of democracy and human rights everywhere. A few years ago the United States Supreme Court exercising its famous judicial review rendered a decisions which many say will doom democracy int he US. The US Supreme Court decision of Citizens United v. the Federal Election Commission in 2010 allowing unlimited election spending by individuals and corporations to groups called Super-Pacs that can accept unlimited contributions, which may eventually doom democracy in the US with its remarkable constitutional heritage. Huge donations by corporations are protected under the Constitution as free speech, making US politics hostage to big money. The 2016 Presidential elections in the United States involve the largest amount of money in any such elections so far.
The Brasilian Supreme Court [7] on 17 September 2015, on the other hand, declared corporate donations to political parties and campaigns to be unconstitutional, in a ruling that could transform electoral politics in Latin America’s largest country. The Justices voted 8-3 late o in favor of a challenge, brought by Brazil’s national bar association, to electoral laws that allow companies to donate up to 2% of their previous year’s gross revenue to candidates or party campaign funds. Politicians running for office in the future will be able to receive money only from a pool of public electoral funds and from individuals, who may contribute up to 10% of their previous year’s earnings.[8]
Brazil’s constitution doesn’t explicitly forbid donations by companies. But its first article, referenced by at least one justice who voted with the majority, says “all power emanates from the people, who exercise it through elected representatives or directly.”
The above judgments are striking examples of how the highest courts interpreting constitutional principles can transform electoral politics and democracy itself – for the good of democracy in one case and threatening its foundations in the other.
****
[2] Almonacid Arellano et al v. Chile: This case concerns the extrajudicial execution of Mr. Almonacid Arellano, an elementary school teacher, union leader, and activist in the Chilean Communist Party. Augusto Pinochet’s newly installed military regime perceived Mr. Almonacid Arellano as a threat and arrested him at his home in Rancagua on September 16, 1973. As Mr. Almonacid Arellano walked to the police truck, his captors shot him and he died in a hospital the next day. The First Criminal Court of Rancagua initiated an investigation into the case, but the case was ultimately dismissed on September 4, 1974. When Mr. Almonacid Arellano’s family requested to have the case reopened in 1992, the courts rejected it because Decree No. 2.191 of 1978 granted amnesty to the perpetrators of those crimes occurring between September 11, 1973 and March 10, 1978. The Court found the State violated the victim’s rights to a fair trial and to judicial protection under the American Convention on Human Rights.
[3] Roberto MacLean in Defining the Field of Constitutional Law, p. 239.
[4] CDL-AD(2014)036
[5] Among others, the Constitution of Guatemala (31 May 1985), in its Article 46, refers to the primacy of international human rights treaties over domestic law; the Constitution of Peru (1993), in its Article 105, enounces that the international human rights treaties have constitutional status; the Constitution of Chile (30 July 1980), reformed its Article 5, which establishes that “the organs of the State must respect and promote such rights, guaranteed by this Constitution as well as by the international treaties that are ratified by Chile and that are in force”; the Constitution of Colombia (7 July 1991), establishes in its Article 93 the primacy of international human rights treaties over the domestic legal order; etc.
[6] Ran Hirschl, Towards Juristocracy: the origins and consequences of new constitutionalism, Harvard University Press, 2004, p. 221.
[7]http://www.veirano.com.br/upload/content_attachments/256/Private_funding_of_political_campaigns_original.pdf
[8] The decision was widely seen as the latest ripple effect of the corruption scandal surrounding state-run oil firm Petróleo Brasileiro SA, high-level politicians and a web of contractors that includes some of Brazil’s largest political donors. The so-called Car Wash investigation has unearthed a scheme under which construction firms overcharged Petrobras for contracts and then paid kickbacks to politicians and parties, highlighting the cozy ties between government and big companies in a nation long known for cronyism.
by Herdís Þorgeirsdóttir | 17.02.2016 | PISTLAR & FRÉTTIR
Ég er ekki ein um það að líta á nokkra dómara í sögu Hæstaréttar Bandaríkjanna sem framúrskarandi hugsuði. Enda varði ég mörgum árum í að bera saman dóma Hæstaréttar Bandaríkjanna á sviði tjáningarfrelsis og dóma Mannréttindadómstóls Evrópu. Louis Brandeis varð mér innblástur í löngu ferli vegna djúphugsaðra og vel skrifaðra sérálita á sviði tjáningarfrelsis.
Hæstiréttur Bandaríkjanna hefur mikla sérstöðu sakir stöðu sinnar í stjórnskipuninni. Hann hefur lokaorðið um alla lagasetningu sem og um túlkun stjórnarskrárinnar. Vald hans er engu að síður takmarkað af þingi og framkvæmdavaldi en forsetinn tilnefnir dómara í réttinn hverju sinni og þeir eru skipaðir ævilangt. Nú þegar til stendur að skipa nýjan dómara í stað Antonin Scalia sem lést nýverið stendur styr um það hvort forsetinn geti á lokasprettinum tilnefnt dómara sem öldungadeildin muni samþykkja. Það er stjórnskipuleg ábyrgð forsetans að ganga í málið strax en hann hefur a.m.k. átta mánuði til stefnu en kosningarnar fara fram í nóvember þótt nýr forseti taki ekki við fyrr en í janúar á næsta ári.
Það skiptir miklu máli hver verður skipaður í réttinn nú þegar lýðræði og borgaralegum réttindum stafar ógn af aukinni samþjöppun valds og auðs þar sem stórfyrirtæki hafa tögl og hagldir í samfélaginu; sex stór fyrirtæki ráða 90 prósent af fjölmiðlamarkaði í Bandaríkjunum; þau hafa her lögfræðinga á sínum snærum til að hafa áhrif á lagasetningu; þau ráða því beinlínis hverjir eru kjörnir til valda með ótakmörkuðu fjármagni og þau hafa líka áhrif á það hver er skipaður í hæstarétt. Áhrifum fjármálaafla, sem enginn hefur kosið til forystu, eru engin takmörk sett, hvorki innanríkis né á alþjóðavettvangi.
Einn sá dómari sem hefur með skrifum sínum verið mér stöðugur innblástur í rannsóknum á sviði mannréttinda er Louis Brandeis. Hann var skipaður dómari við Hæstarétt Bandaríkjanna fyrir nákvæmlega 100 árum, í janúar 1916. Það tók 125 daga fyrir öldungadeildina að samþykkja skipan hans þar sem hann var Gyðingur en þó aðallega vegna þess að hann var þekktur baráttumaður fyrir mannréttindum og félagslegu réttlæti. Valdhöfum stóð ógn af Louis Brandeis, ekki eingöngu vegna gáfna hans og hugrekkis heldur vegna þess að það orðspor fór af honum að hann væri “óspillanlegur”. Þetta sagði annar dómari við réttinn löngu síðar.
Louis Brandeis var ekki maður sem sætti sig við status quo – kyrrstöðu í eilífri baráttu fyrir frelsi einstaklings til skoðana og tjáningar. Hann var hugsjónamaður. Hann skrifaði mörg sérálit þegar hann sat í hæstarétti, ekki síst í dómum varðandi tjáningarfrelsi. Þau skrif eru eins og fegursti prósi. Brandeis leit svo á að sérhverjum borgara væri skylt að vera meðvitaður um gang mála en til þess þyrftu upplýsingar að vera til staðar. Forheimskað fólk væri hættulegt lýðræðinu.
Brandeis, eins og flestir samtímamenn hans í Bandaríkjunum var hlynntur samkeppni og frjálsum markaði en sá hættuna sem lýðræðinu stafaði af auðjöfrum þess tíma (rubber barons). Sú hætta er ekki minni nú einni öld síðar.
Það er viðurkennd staðreynd nú að fjármagnsöflin hafa í bandalagi við pólitíkusa mengað allar vistarverur ríkisvaldsins og aðrar valdamiklar stofnanir samfélagsins eins og fjölmiðla og akademíu. Þetta ástand er fjarri því að vera einskorðað við Bandaríkin því þessarar þróunnar gætir alls staðar í heiminum. Áhrif þessarar þróunnar gætir ekki síst á sviði á tjáningarfrelsis, hvort sem er innan fjölmiðla eða á almennum vettvangi þar sem fólk er hræddara en áður að tjá sig.
Sjálfstætt þenkjandi einstaklingar eru ekki þóknanlegir þeim sem vilja viðhalda því ástandi sem er til staðar. Óspillanlegir einstaklingar í lykilstöðum kunna því að vera útópískur draumur.
Ekkert er þó samfélaginu mikilvægara í dag (og jafn fjarri sanni, myndu einhverjir segja) en að í lykilstöður veljist fólk sem sér stóru myndina. Sagt var um Antonin Scalia sem þótti óhemju íhaldssamur að sýn hans á lögin hafi verið mótuð af trú hans og siðferðilegum gildum. Allir vissu hvar hann stóð. Louis Brandeis bar að sjálfsögðu virðingu fyrir lögunum en sá þau einnig í ljósi æðri viðmiða sem voru lýðræði og einstaklingsfrelsi. Hann varaði við yfirgangi manna sem kunna að vera vel meinandi en skortir skilning. Í bók minni um tjáningarfrelsi sem kom út 2005 (hluti hennar virðist kominn á netið) tengdi ég þetta bandalag fjármálaaflana sem öllu ráða nú – og á ólýðræðislegum forsendum – við skilningsleysið, sem breiðist út í forheimskandi fjölmiðlun og skorti á upplýsingum sem settar eru í samhengi. Mesta ógnin er fólgin í sjálfs-ritskoðun fólks sem vill ekki tjá sig af ótta um afkomu sína og atvinnuöryggi. Lái þessu fólki hver sem vill. Hitt er annað mál, eins og Brandeis benti á, hugrekki er kjarni frelsins.
by Herdís Þorgeirsdóttir | 15.02.2016 | PISTLAR & FRÉTTIR
Forseti Bandaríkjanna er ekki bara þjóðhöfðingi og æðsti maður framkvæmdavaldsins heldur einnig yfirmaður alls heraflans, sem er sá stærsti í veröldinni. Kosningar í embætti forseta Bandaríkjanna skipta umheiminn því miklu máli.
Sú sérkennilega staða er komin upp í bandarísku forsetakosningunum að tveir utangarðsmenn eru að skjóta hefðbundum pólitíkusum ref fyrir rass með andstöðu við ítök fjármálaafla í stjórnkerfi og samfélagi og andúð á pólitískri spillingu. Nýlegar skoðanakannanir sýna að 69% almennings í Bandaríkjunum er uppsiga við það hvernig stjórnkerfið virðist sniðið að þörfum þeirra sem njóta fyrirgreiðslu þess vegna auðs og valda, bæði á Wall Street og Washington D.C. Bernie Sanders, sem keppir eftir útnefningu Demókrata lofar ungu fólki framtíð sem það getur trúað á – en vonleysi ríkir meðal þeirrar kynslóðar sem eygir ekki sömu tækifæri í lífinu og fyrri kynslóðir. Donald Trump sem fer fram í krafti eigin auðæfa í flokki repúblikana lofar nýjum atvinnutækifærum og að losa landið undan spillingarítökum kerfisafla í bandalagi við risafyrirtæki.
Stóra málið í baráttunni um forsetaembættið í Bandaríkjunum nú eru peningar í pólítík; stórfyrirtæki hafa náð töglum og högldum á hinu pólitíska sviði og í gegnum fjölmiðla. Í dag ráða sex stórfyrirtæki um 90% af bandarískum fjölmiðlamarkaði. Af 100 stærstu hagkerfum heims eru 51 stórfyrirtæki, 49 þjóðríki. Um 200 risafyrirtæki stjórna nú um fjórðungi af efnahagslífi heimsins. Frumkvöðlarnir að stjórnskipun Bandaríkjanna guldu varhug við valdamiklum bönkum og fyrirtækjum. Abraham Lincoln forseti Bandaríkjanna frá 1861 – 1865 sagði um fjármálastofnanir að þær væru með meiri einræðistilburði en konungsveldi, væru harðsvíraðri en verstu einræðisherrar og sjálfselskari heldur en öll önnur bákn; þær fordæmdu þá sem leyfðu sér að gagnrýna aðferðir þeirra og sýna svik þeirra í réttu ljósi.
Hinn umdeildi dómur Hæstaréttar Bandaríkjanna í máli Citizens United árið 2010 opnaði flóðgáttir fyrir fyrirtæki til að hafa áhrif á kosningakerfið með ótakmörkuðu fjármagni í gegnum risastórar pólitískar aðgerðanefndir (Super Pacs) sem að nafninu til áttu ekki að tilheyra einstökum frambjóðendum. Alger leynd hvílir yfir upphæðunum, hve háar þær eru og hvaðan þær koma. Engin lög gilda um hámarksframlög til ofurnefndanna og um gagnsæi í tengslum við framlögin. Í kosningunum 2012 stóðu 32 einstaklingar að baki sama fjármagni og söfnuðust frá tæpum 4 milljónum einstaklinga. Dómur þessi er almennt álitinn mikil ógn fyrir lýðræðið ef það er þá fyrir hendi. Aldrei fyrr hefur viðlíka samþjöppun valds og peninga átt sér stað.
Hillary Clinton, sem lengi var álitin óumdeildur fyrirliði demókrata í sókninni eftir útnefningu flokks síns hefur að baki sér svokallaðan Clinton-sjóð með himinháum framlögum frá stórfyrirtækjum. Auk þess hefur hún þegið risa fjárhæðir fyrir að flytja fyrirlestra frá þessum sömu aðilum. Aðspurð hvers vegna hún hefði þegið svona háar fjárhæðir svaraði hún einfaldlega “af því þeir buðu þær”. Eftir að Bernie Sanders náði hljómgrunni hjá almenningi í stríðinu við auðmagn í pólitík er eins og Clinton hafi áttað sig á því að hún gæti ekki látið hjá líða að taka afstöðu til þessarar ógnar sem lýðræðinu stafar af því að fjársterkir aðilar, nokkrir milljarðamæringar, eins og Sanders kallar þá ráði samfélaginu með þessum hætti. Af hverju fær hann hljómgrunn, ekki síst hjá ungu fólki? Það er vegna þess að almenn örvænting hefur gripið um sig. Börn og aldraðir eru mörg undir fátækramörkum (fimmta hvert barn) og í hópi fátækra barna sem nema milljónum býr um helmingur við sára neyð.
Bæði Bernie Sanders og Hillary Clinton lýst því yfir að það verði að snúa Citizens United dómnum til baka. Jeb Bush, frambjóðandi í röðum repúblíkna, hefur einnig lýst yfir andstöðu við áhrif Citizens United dómsins þótt hann hafi þegar þegið óhemju fjármagn í gegnum ofurnefndirnar. Segja má að Donald Trump, sem er sjálfur milljarðamæringur hafi náð forskoti strax í fyrstu kappræðum repúblíkana þar sem hann talaði gegn þeirri spillingu sem fylgir fjárframlögum í pólitík.
En er hægt að vinda ofan af auðræði risafyrirtækja?
Fyrir nokkrum vikum lýstu bæði Clinton og Sanders því yfir að næsti dómari við Hæstarétt Bandaríkjanna sem tilnefndur yrði af annað hvort núverandi forseta eða þeim næsta (yrði sá úr þeirra röðum) myndi þurfa að ganga undir svokallað Litmus-próf (í efnafræðinni er litmus litarefni sem er rautt í sýru en blátt í basa). Litmus-próf fyrir dómaraefnin þýðir að afstaða þeirra til auðræðis í pólitík verði könnuð sem liður af hæfismati þeirra til að gegna stöðu í æðsta dómstól landsins.
Dauði Antonin Scalia hins íhaldsama dómara við Hæstarétt Bandaríkjanna hinn 13. febrúar kemur eins og reiðarslag inn í kosningabaráttuna í Bandaríkjunum. Scalia hefur verið fimmta atkvæðið í íhaldssömum meirihluta hæstaréttar frá því að hann var skipaður af Ronald Reagan 1986 þegar nýfrjálshyggjan fór með himinskautum. Nú myndast tóm og hætta á því að dómurinn verði klofinn í tvo jafna hluta í lykilmálum sem bíða úrskurðar; mál varðandi fóstureyðingar, jákvæða mismunun (affirmative action), loftslagsbreytingar, innflytjendur, rétt verkalýðsfélaga og Affordable Care Act (lög um heilsugæslu).
Repúblíkanar óttast að valdahlutföllum innan Hæstaréttar verði snúið við takist demókrötum að skipa dómara. Þeir vilja fá dómara sem setur sig upp á móti Affordable Care Act/ lögum Obama um heilsugæslu. Repúblíkanar eru í meirihluta í öldungardeild Bandaríkjaþing og leiðtogi þeirra Mitch McConnell lýsti því strax yfir eftir lát Scalia að enginn skyldi skipaður í hæstarétt fyrr en nýr forseti hefði tekið við.
Forseti Bandaríkjanna ber stjórnskipulega ábyrgð á því að tilnefna nýjan dómara við Hæstarétt. Það ber honum að gera í samráði og með samþykki öldungadeildarinnar. Öldungardeildarþingmenn geta vart hummað það verkefni fram af sér í 11 mánuði en Obama lætur ekki af embætti fyrr en í janúar 2017. Lengsti tími sem hefur liðið frá því að sæti losnaði í réttinum og þar til nýr dómari var skipaður eru 125 dagar. Haft er að orði að Obama sé nú “lame duck”, forseti á útleið sem eigi ekki að geta ráðstafað svona mikilvægu embætti á þessum tímapunkti. Anthony Kennedy sem var í forsæti í Citizens United dómnum 2010 var tilnefndur af Ronald Reagan 1987 og skipaður með samþykki þingsins 1988, á síðasta ári Reagans í embætti.
Ef meirihlutinn í öldungardeildinni stendur í vegi fyrir því að forsetinn framfylgi stjórnarskránni þá eru þeir að brjóta æðstu lög landsins sem þeir hafa svarið eið fylgja. Slíkt athæfi þótt pólitískt skiljanlegt sé af hálfu repúblíkana fer engu að síður gegn þeirri grundvallarafstöðu Antonin Scalia að virða réttarríkið og lagatextann í sinni einföldu og skýru mynd.
Líklegt er að demókratar muni nú sleppa því að láta dómaraefni taka “litmus-prófið” til að reyna að ná málamiðlun við meirihlutann í öldungadeildinni. Nafn mikils metins lögfræðings hefur verið nefnt í þessu sambandi, einn af mörgum. Sá er Sri Srinivasan en hann flutti málið um rétt samkynhneigðra til að ganga í hjónaband fyrir Hæstarétti á þeirri forsendu að hjúskaparlög í ákveðnum fylkjum stæðust ekki stjórnarskrána. Hann varði líka forstjóra Enron í miklu spillingarmáli. Hann er fremur hófsamur og þykir ekki líklegur til að vilja snúa við áhrifum Citizens United dómsins. Ef Sri verður skipaður þá yrði um málamiðlun að ræða þar sem repúblíkanar myndu sætta sig við aðeins meiri slagsíðu í frjálslyndari átt í málum samkynhneigðra og varðandi fóstureyðingar en ekki yrði hróflað við Citizens United og þeirri vá sem samfélaginu stafar af áframhaldandi auðræði í veldisvexti.
by Herdís Þorgeirsdóttir | 3.02.2016 | PISTLAR & FRÉTTIR
Kjörstjórn í Iowa þurfti að lýsa því yfir að Hillary Clinton hefði sigrað Bernie Sanders í forvali demókrata í fylkinu svo naumur var sigurinn. Í raun var um jafntefli að ræða þar sem brot úr prósenti skildi þau að.
Bernie Sanders kom, sá og sigraði. Eins og hann benti á í kjölfar úrslitanna hafði hann enga pólitíska maskínu á bak við sig þegar hann kynnti framboð sitt fyrir nokkrum mánuðum, enga peninga og fáir vissu nokkuð um hann eða hvað hann stóð fyrir. Hann fór gegn stærstu kosningamaskínu Bandaríkjanna, Clintonveldinu sem byggir á gífurlegu framlagi stórfyrirtækja. Árangur Sanders sýnir að unga kynslóðin í Bandaríkjunum er örvæntingarfull.
Bandaríkin, vagga lýðræðis og nútíma stjórnskipunar, eru komin á yztu nöf þar sem stórfyrirtæki í krafti ógnar-fjármagns einoka fyrirkomulagið sem á að tryggja lýðræðislega stjórnarhætti, virka aðgreiningu ríkisvalds, skoðanafrelsi og rétt manna til að leita lífshamingjunnar. Bilið milli ríkra og fátækra er orðið slíkt að það er ekki lengur hægt að tala um tækifæri fólks til að vinna sig upp úr engu. Málflutningur Sanders um að ná landinu úr höndum auðkýfingastéttar náði eyrum fólksins.
Fjármálaöflin ráða pólitík og fjölmiðlum. Þau ákveða á endanum hver sest í Hvíta húsið, hverjir skipa þingið og hvað fjölmiðlar telja fréttnæmt.
Jefferson og Madison myndu snúa sér við í gröfinni ef þeir sæju hvert Bandaríkin eru komin rúmum 200 árum eftir að þeir lögðu grunninn að vestrænni stjórnskipun. Að sama skapi held ég að þeir gætu ekki annað en brosað nú í ljósi úrslitanna í Iowa.
Sanders fór gegn spilltum fjármálaöflum sem eru í nánu bandalagi við pólitísk öfl og stjórnvöld sem hafa verið við lýði auk þess sem þau ráða fjölmiðlaveldinu sem mótar umræðuna og reynir að grafa undan öllum þeim sem ögra þvi. Hann vann því rokkandi sigur í Iowa fyrir tilstuðlan ungs fólks sem hefur náð botninum í tiltrú á kerfi sem getur ekki gengið lengur. Kjósendur Sanders vilja umbylta spilltu pólitísku kerfi sem byggir á bandalagi við fjármálaöfl. Eins og hann segir sjálfur voru stórir fjölmiðlar gerðir út til að reyna að koma í veg fyrir að þessi árangur næðist.
“Það er ekki hægt að sitja báðum megin borðsins: tala um rétt þeirra sem minna mega sín og vera samtímis kostaður af kúgara þeirra – fjármálaöflunum”
Hér benda stjórnmálaskýrendur á að Sanders sé sósíalisti sem leiti fyrirmynda í velferðarkerfum í norður- og vestur Evrópu. Tilfellið er að hann er miklu áttaðari á veruleikanum en sósíaldemókratar í þeim löndum sem eiga meira sammerkt með málflutningi Hillary Clinton. Hún skreytir sig með regnboga-hugtökum fjölmenningar og femínisma en flýtur áfram í faðmi framlaga frá stórfyrirtækjum. Það er ekki hægt að sitja báðum megin borðsins: tala um rétt þeirra sem minna mega sín og vera samtímis kostaður af kúgara þeirra – fjármálaöflunum.
Auðvitað er mikilvægt að halda áfram að berjast fyrir réttindum kvenna og minnihlutahópa en það verður ekki gert með því að veifa fánum feminisma og fjölhyggju heldur með því að brjóta niður kerfi oligarka – stórfyrirtækja, samþjöppun valds í viðskiptalífi, pólitík og fjölmiðlum. Sú samþjöppun valds hefur átt sér stað út um allan heim, allt frá Rússlandi Pútíns yfir Atlantsála til Bandaríkja Norður-Ameríku og Suður-Ameríku en þar hefur hæstiréttur Brasilíu nýlega sagt þessum öflum til syndanna og lýst því yfir að það gangi gegn stjórnarskrá landsins að stórfyrirtæki ráði því hver komist til valda í lýðræðisríki. Það eru borgarar landsins sem eiga að kjósa forystu en ekki fjármálaöflin. Það er ekki verið að tala um að þeir sem eigi meira undir sér geti ekki haft áhrif en staðan er orðin sú í nútímanum að nokkrir tugir manna eiga orðið allt og ráða öllu – glóbalt. Fjármálaöflin einoka pólitíkina og fjölmiðlaumræðuna, móta almenningsálitið og ráða því hverjir komast til valda, forheimska og afvegaleiða kjósendur í krafti fjármagns. Nú segir ungt fólk í Bandaríkjunum hingað og ekki lengra.
Fólk er að rísa upp gegn kerfislægri spillingu og ójöfnuði sem er orðinn slíkur í heiminum að 62 aðilar eiga meir en helmingur mannkyns. Brot úr einu prósenti á allt og ræður öllu.
Stjórnskipun Bandaríkjanna sem mótuð var á 18. öld byggir á því að það sé sjálfgefið að allir menn séu skapaðir jafnir með óafsalanleg réttindi eins og frelsi, sókn eftir hamingju og réttinn til lífs eins og segir í Sjálfstæðisyfirlýsingunni 1776. Í inngangi hennar er tekið fram að það sé náttúrulegur réttur manna að standa vörð um pólitískt sjálfstæði sitt. Sanders talar um pólitíska byltingu. Í Sjálfstæðisyfirlýsingunni segir að fólki eigi að losa sig úr fjötrum stjórnvalda sem vinna gegn réttindum þess.
Grundvöllur vestrænnar stjórnskipunar sem lagður var með stjórnarbyltingunni í Frakklandi og sjálfstæðisbyltingu Bandaríkja Norður-Ameríku á 18. öld gerði ekki ráð fyrir þeirri samþjöppun auðs og valda sem orðin er í samtímanum út um allan heim. Almenningur er að átta sig á þessu og mun reyna að brjóta af sér fjötrana sem stórfyrirtæki í bandalagi við spillta pólitíkusa, fjölmiðla og kerfiskalla í víðtækasta skilningi þess orðs hafa bundið fólk í.
Thomas Jefferson varaði við þeirri þróun sem orðin er 1825 þegar hann benti á hvernig fólk tapaði tilfinningunni fyrir frelsi og mannréttindum í skjóli sterkra stjórnvalda “aristókrasíu” sem byggði vald sitt á bönkum og auðugum fyrirtækjum.
Sigur Sanders í Iowa markar tímamót hver svo sem endanleg niðurstaða verður í samkeppni þar sem auðræðið ríkir að minnsta kosti um sinn. Örvænting og barátta ungs fólks kann að breyta því.
