by Herdís Þorgeirsdóttir | 17.02.2016 | Fréttir
Hér er mjög áhugaverður pistill sem birtist á Huffington Post um Hillary Clinton og örlög hennar á löngum valdaferli innan kerfis pólitískrar og fjármálalegrar spillingar.
No matter who wins the Democratic nomination, it is now utterly clear that the Clinton team disastrously misjudged the American electorate. This is not an accident. It derives from the Clintons’ gradual evolution from idealists to hardened insiders, America’s decline into crony capitalism, and the Democratic establishment’s betrayal of its base, over the last forty years. In the most recent debate Hillary tried to pivot, and she might just pull it off, in image though not in reality.
Hillary Clinton started her political life as a reformer in an era when one could still be an ethical insider, and when American banking, politics, and academia had not yet been completely deformed by money. Her life since has been a succession of brutally hard lessons, compromises, and eventually betrayals. Some were her own fault, some were her husband’s, while others came from the pressures and incentives generated by the growing corruption of America’s establishment over the last generation.
Hillary Clinton’s first compromise was her choice of husband. Bill Clinton’s brilliance, ambition, charm, and dishonesty showed early, and Hillary made many sacrifices for him – moving to Arkansas, becoming the lone female partner of the Rose law firm — and joining Walmart’s board of directors. She supported her family (Bill Clinton’s salary as Arkansas governor was under $40,000), tolerated her husband’s tasteless infidelities, and helped plan his ascent to the White House.
The White House was brutal to both of them. They had no money. The Secret Service agents charged with protecting their lives had served Republicans for the previous twelve years; some were openly disdainful, even to the media. The Clintons also made avoidable errors, antagonizing the press and Congress unnecessarily. The first term was rough; the second, horrific. A Republican House of Representatives, a disgusting pig of a Special Prosecutor trolling through their private lives, Monica Lewinsky, impeachment, the Asian financial crisis, Bosnia, failed Mideast peace talks. His legal expenses were huge — lawsuits by Paula Jones, the Special Prosecutor’s investigations, impeachment. When the Clintons left the White House, their net worth was something like negative $10 million.
One must feel enormous sympathy for Mrs. Clinton in these circumstances. However, one must also note several extremely disturbing trends dating from the same period — trends which have intensified since. The Clinton Administration gave Wall Street everything it wanted, even when there were clear signs of danger. It repealed Glass-Steagall, stopped enforcing laws and regulations, pushed developing nations to open their financial markets to Wall Street, and banned the regulation of derivatives. Huge banking mergers went unchallenged, even when their legality was questionable and their economic benefits even more so. Capital gains taxes were sharply reduced.
Aggressive deregulation and lax enforcement continued even as abuses and crises mounted. Wall Street committed rampant fraud in promoting Internet stocks; nothing was done. The collapse of the Long Term Capital Management hedge fund signaled that derivatives did need to be regulated, but Larry Summers and Robert Rubin arrogantly overruled the chair of the Commodity Futures Trading Commission. The Asian financial crisis signaled clearly that finance was running amok; but the Clinton administration resisted reform.
And then there was money. The Clintons left the White House determined never to be at anyone’s mercy ever again. When Hillary Clinton ran for Senate in 2000, she made it clear that her husband’s unqualified support was required. Aided by the President, Hillary Clinton raised more money than anyone ever had — so much that Al Gore’s Presidential campaign was infuriated by the diversion of resources, which some feel may have cost Gore the Presidency. In January 2001, Bill Clinton pardoned four criminals in a New York Hasidic enclave whose one thousand residents had voted nearly unanimously for Hillary.
After leaving office, Bill Clinton embraced money-making with a vengeance, making speeches to nearly anyone who would pay. After Hillary left the State Department, she did the same thing. Following the 2008 financial crisis, both Clintons remained remarkably silent about Wall Street deregulation, reregulation, and, especially, about the question of criminal prosecution. When pressed on these matters, Bill Clinton was thoroughly dishonest. Several years ago, I conversed with him about the subject. When I asked about his deregulation of derivatives, he lied beautifully, claiming that he was forced into it against his will. Neither Bill nor Hillary ever called for criminal prosecutions or for breaking up the banks.
The Clintons were accepting reality. American business was becoming concentrated and ultra-powerful, and its money was flooding politics and academia. In banking, defense, telecommunications, drugs, energy, industrial food, and airlines, unchallenged mergers led to consolidation and enormous profits – profits only possible through deregulation and, frequently, criminal behavior. The financial crisis of 2008 was the most spectacular result, but there are many others, including the prices that Americans pay for health care, air travel, and even Internet access.
The Clintons are insiders now, their personal wealth of over $50 million derived nearly entirely from the wealthy and powerful. And it shows. Hillary’s gradualism in health care carefully protects health-related industries. Her proposals for financial regulation do not include putting executives in jail, or confiscating the wealth they obtained by theft. Ironically, Bernie Sanders apparently feels that he must tread carefully here, because being fully direct about this issue would require criticizing President Obama. So Mrs. Clinton might just get away with pretending to be the reformer she once was.
But which she isn’t anymore. She is imprisoned by the money, politics, husband, supporters, foundation, friends, privileges, and opportunities. It is hard to give up being an insider. The parties aren’t as good, you don’t fly on private jets, you can’t meet absolutely anyone you want, and you don’t always win. But America might just be entering a new era of real social and economic upheaval, with demands for reform on a scale not seen since the Depression. And despite all her brilliance and experience, Mrs. Clinton is now on the wrong side. Not nearly as far over on the wrong side as Trump, Cruz, and reactionary Republicans, but on the wrong side nonetheless. And this is, in fact, a real tragedy.
by Herdís Þorgeirsdóttir | 17.02.2016 | Mannréttindi & pólitík
Ég er ekki ein um það að líta á nokkra dómara í sögu Hæstaréttar Bandaríkjanna sem framúrskarandi hugsuði. Enda varði ég mörgum árum í að bera saman dóma Hæstaréttar Bandaríkjanna á sviði tjáningarfrelsis og dóma Mannréttindadómstóls Evrópu. Louis Brandeis varð mér innblástur í löngu ferli vegna djúphugsaðra og vel skrifaðra sérálita á sviði tjáningarfrelsis.
Hæstiréttur Bandaríkjanna hefur mikla sérstöðu sakir stöðu sinnar í stjórnskipuninni. Hann hefur lokaorðið um alla lagasetningu sem og um túlkun stjórnarskrárinnar. Vald hans er engu að síður takmarkað af þingi og framkvæmdavaldi en forsetinn tilnefnir dómara í réttinn hverju sinni og þeir eru skipaðir ævilangt. Nú þegar til stendur að skipa nýjan dómara í stað Antonin Scalia sem lést nýverið stendur styr um það hvort forsetinn geti á lokasprettinum tilnefnt dómara sem öldungadeildin muni samþykkja. Það er stjórnskipuleg ábyrgð forsetans að ganga í málið strax en hann hefur a.m.k. átta mánuði til stefnu en kosningarnar fara fram í nóvember þótt nýr forseti taki ekki við fyrr en í janúar á næsta ári.
Það skiptir miklu máli hver verður skipaður í réttinn nú þegar lýðræði og borgaralegum réttindum stafar ógn af aukinni samþjöppun valds og auðs þar sem stórfyrirtæki hafa tögl og hagldir í samfélaginu; sex stór fyrirtæki ráða 90 prósent af fjölmiðlamarkaði í Bandaríkjunum; þau hafa her lögfræðinga á sínum snærum til að hafa áhrif á lagasetningu; þau ráða því beinlínis hverjir eru kjörnir til valda með ótakmörkuðu fjármagni og þau hafa líka áhrif á það hver er skipaður í hæstarétt. Áhrifum fjármálaafla, sem enginn hefur kosið til forystu, eru engin takmörk sett, hvorki innanríkis né á alþjóðavettvangi.
Einn sá dómari sem hefur með skrifum sínum verið mér stöðugur innblástur í rannsóknum á sviði mannréttinda er Louis Brandeis. Hann var skipaður dómari við Hæstarétt Bandaríkjanna fyrir nákvæmlega 100 árum, í janúar 1916. Það tók 125 daga fyrir öldungadeildina að samþykkja skipan hans þar sem hann var Gyðingur en þó aðallega vegna þess að hann var þekktur baráttumaður fyrir mannréttindum og félagslegu réttlæti. Valdhöfum stóð ógn af Louis Brandeis, ekki eingöngu vegna gáfna hans og hugrekkis heldur vegna þess að það orðspor fór af honum að hann væri “óspillanlegur”. Þetta sagði annar dómari við réttinn löngu síðar.
Louis Brandeis var ekki maður sem sætti sig við status quo – kyrrstöðu í eilífri baráttu fyrir frelsi einstaklings til skoðana og tjáningar. Hann var hugsjónamaður. Hann skrifaði mörg sérálit þegar hann sat í hæstarétti, ekki síst í dómum varðandi tjáningarfrelsi. Þau skrif eru eins og fegursti prósi. Brandeis leit svo á að sérhverjum borgara væri skylt að vera meðvitaður um gang mála en til þess þyrftu upplýsingar að vera til staðar. Forheimskað fólk væri hættulegt lýðræðinu.
Brandeis, eins og flestir samtímamenn hans í Bandaríkjunum var hlynntur samkeppni og frjálsum markaði en sá hættuna sem lýðræðinu stafaði af auðjöfrum þess tíma (rubber barons). Sú hætta er ekki minni nú einni öld síðar.
Það er viðurkennd staðreynd nú að fjármagnsöflin hafa í bandalagi við pólitíkusa mengað allar vistarverur ríkisvaldsins og aðrar valdamiklar stofnanir samfélagsins eins og fjölmiðla og akademíu. Þetta ástand er fjarri því að vera einskorðað við Bandaríkin því þessarar þróunnar gætir alls staðar í heiminum. Áhrif þessarar þróunnar gætir ekki síst á sviði á tjáningarfrelsis, hvort sem er innan fjölmiðla eða á almennum vettvangi þar sem fólk er hræddara en áður að tjá sig.
Sjálfstætt þenkjandi einstaklingar eru ekki þóknanlegir þeim sem vilja viðhalda því ástandi sem er til staðar. Óspillanlegir einstaklingar í lykilstöðum kunna því að vera útópískur draumur.
Ekkert er þó samfélaginu mikilvægara í dag (og jafn fjarri sanni, myndu einhverjir segja) en að í lykilstöður veljist fólk sem sér stóru myndina. Sagt var um Antonin Scalia sem þótti óhemju íhaldssamur að sýn hans á lögin hafi verið mótuð af trú hans og siðferðilegum gildum. Allir vissu hvar hann stóð. Louis Brandeis bar að sjálfsögðu virðingu fyrir lögunum en sá þau einnig í ljósi æðri viðmiða sem voru lýðræði og einstaklingsfrelsi. Hann varaði við yfirgangi manna sem kunna að vera vel meinandi en skortir skilning. Í bók minni um tjáningarfrelsi sem kom út 2005 (hluti hennar virðist kominn á netið) tengdi ég þetta bandalag fjármálaaflana sem öllu ráða nú – og á ólýðræðislegum forsendum – við skilningsleysið, sem breiðist út í forheimskandi fjölmiðlun og skorti á upplýsingum sem settar eru í samhengi. Mesta ógnin er fólgin í sjálfs-ritskoðun fólks sem vill ekki tjá sig af ótta um afkomu sína og atvinnuöryggi. Lái þessu fólki hver sem vill. Hitt er annað mál, eins og Brandeis benti á, hugrekki er kjarni frelsins.
by Herdís Þorgeirsdóttir | 15.02.2016 | Mannréttindi & pólitík
Forseti Bandaríkjanna er ekki bara þjóðhöfðingi og æðsti maður framkvæmdavaldsins heldur einnig yfirmaður alls heraflans, sem er sá stærsti í veröldinni. Kosningar í embætti forseta Bandaríkjanna skipta umheiminn því miklu máli.
Sú sérkennilega staða er komin upp í bandarísku forsetakosningunum að tveir utangarðsmenn eru að skjóta hefðbundum pólitíkusum ref fyrir rass með andstöðu við ítök fjármálaafla í stjórnkerfi og samfélagi og andúð á pólitískri spillingu. Nýlegar skoðanakannanir sýna að 69% almennings í Bandaríkjunum er uppsiga við það hvernig stjórnkerfið virðist sniðið að þörfum þeirra sem njóta fyrirgreiðslu þess vegna auðs og valda, bæði á Wall Street og Washington D.C. Bernie Sanders, sem keppir eftir útnefningu Demókrata lofar ungu fólki framtíð sem það getur trúað á – en vonleysi ríkir meðal þeirrar kynslóðar sem eygir ekki sömu tækifæri í lífinu og fyrri kynslóðir. Donald Trump sem fer fram í krafti eigin auðæfa í flokki repúblikana lofar nýjum atvinnutækifærum og að losa landið undan spillingarítökum kerfisafla í bandalagi við risafyrirtæki.
Stóra málið í baráttunni um forsetaembættið í Bandaríkjunum nú eru peningar í pólítík; stórfyrirtæki hafa náð töglum og högldum á hinu pólitíska sviði og í gegnum fjölmiðla. Í dag ráða sex stórfyrirtæki um 90% af bandarískum fjölmiðlamarkaði. Af 100 stærstu hagkerfum heims eru 51 stórfyrirtæki, 49 þjóðríki. Um 200 risafyrirtæki stjórna nú um fjórðungi af efnahagslífi heimsins. Frumkvöðlarnir að stjórnskipun Bandaríkjanna guldu varhug við valdamiklum bönkum og fyrirtækjum. Abraham Lincoln forseti Bandaríkjanna frá 1861 – 1865 sagði um fjármálastofnanir að þær væru með meiri einræðistilburði en konungsveldi, væru harðsvíraðri en verstu einræðisherrar og sjálfselskari heldur en öll önnur bákn; þær fordæmdu þá sem leyfðu sér að gagnrýna aðferðir þeirra og sýna svik þeirra í réttu ljósi.
Hinn umdeildi dómur Hæstaréttar Bandaríkjanna í máli Citizens United árið 2010 opnaði flóðgáttir fyrir fyrirtæki til að hafa áhrif á kosningakerfið með ótakmörkuðu fjármagni í gegnum risastórar pólitískar aðgerðanefndir (Super Pacs) sem að nafninu til áttu ekki að tilheyra einstökum frambjóðendum. Alger leynd hvílir yfir upphæðunum, hve háar þær eru og hvaðan þær koma. Engin lög gilda um hámarksframlög til ofurnefndanna og um gagnsæi í tengslum við framlögin. Í kosningunum 2012 stóðu 32 einstaklingar að baki sama fjármagni og söfnuðust frá tæpum 4 milljónum einstaklinga. Dómur þessi er almennt álitinn mikil ógn fyrir lýðræðið ef það er þá fyrir hendi. Aldrei fyrr hefur viðlíka samþjöppun valds og peninga átt sér stað.
Hillary Clinton, sem lengi var álitin óumdeildur fyrirliði demókrata í sókninni eftir útnefningu flokks síns hefur að baki sér svokallaðan Clinton-sjóð með himinháum framlögum frá stórfyrirtækjum. Auk þess hefur hún þegið risa fjárhæðir fyrir að flytja fyrirlestra frá þessum sömu aðilum. Aðspurð hvers vegna hún hefði þegið svona háar fjárhæðir svaraði hún einfaldlega “af því þeir buðu þær”. Eftir að Bernie Sanders náði hljómgrunni hjá almenningi í stríðinu við auðmagn í pólitík er eins og Clinton hafi áttað sig á því að hún gæti ekki látið hjá líða að taka afstöðu til þessarar ógnar sem lýðræðinu stafar af því að fjársterkir aðilar, nokkrir milljarðamæringar, eins og Sanders kallar þá ráði samfélaginu með þessum hætti. Af hverju fær hann hljómgrunn, ekki síst hjá ungu fólki? Það er vegna þess að almenn örvænting hefur gripið um sig. Börn og aldraðir eru mörg undir fátækramörkum (fimmta hvert barn) og í hópi fátækra barna sem nema milljónum býr um helmingur við sára neyð.
Bæði Bernie Sanders og Hillary Clinton lýst því yfir að það verði að snúa Citizens United dómnum til baka. Jeb Bush, frambjóðandi í röðum repúblíkna, hefur einnig lýst yfir andstöðu við áhrif Citizens United dómsins þótt hann hafi þegar þegið óhemju fjármagn í gegnum ofurnefndirnar. Segja má að Donald Trump, sem er sjálfur milljarðamæringur hafi náð forskoti strax í fyrstu kappræðum repúblíkana þar sem hann talaði gegn þeirri spillingu sem fylgir fjárframlögum í pólitík.
En er hægt að vinda ofan af auðræði risafyrirtækja?
Fyrir nokkrum vikum lýstu bæði Clinton og Sanders því yfir að næsti dómari við Hæstarétt Bandaríkjanna sem tilnefndur yrði af annað hvort núverandi forseta eða þeim næsta (yrði sá úr þeirra röðum) myndi þurfa að ganga undir svokallað Litmus-próf (í efnafræðinni er litmus litarefni sem er rautt í sýru en blátt í basa). Litmus-próf fyrir dómaraefnin þýðir að afstaða þeirra til auðræðis í pólitík verði könnuð sem liður af hæfismati þeirra til að gegna stöðu í æðsta dómstól landsins.
Dauði Antonin Scalia hins íhaldsama dómara við Hæstarétt Bandaríkjanna hinn 13. febrúar kemur eins og reiðarslag inn í kosningabaráttuna í Bandaríkjunum. Scalia hefur verið fimmta atkvæðið í íhaldssömum meirihluta hæstaréttar frá því að hann var skipaður af Ronald Reagan 1986 þegar nýfrjálshyggjan fór með himinskautum. Nú myndast tóm og hætta á því að dómurinn verði klofinn í tvo jafna hluta í lykilmálum sem bíða úrskurðar; mál varðandi fóstureyðingar, jákvæða mismunun (affirmative action), loftslagsbreytingar, innflytjendur, rétt verkalýðsfélaga og Affordable Care Act (lög um heilsugæslu).
Repúblíkanar óttast að valdahlutföllum innan Hæstaréttar verði snúið við takist demókrötum að skipa dómara. Þeir vilja fá dómara sem setur sig upp á móti Affordable Care Act/ lögum Obama um heilsugæslu. Repúblíkanar eru í meirihluta í öldungardeild Bandaríkjaþing og leiðtogi þeirra Mitch McConnell lýsti því strax yfir eftir lát Scalia að enginn skyldi skipaður í hæstarétt fyrr en nýr forseti hefði tekið við.
Forseti Bandaríkjanna ber stjórnskipulega ábyrgð á því að tilnefna nýjan dómara við Hæstarétt. Það ber honum að gera í samráði og með samþykki öldungadeildarinnar. Öldungardeildarþingmenn geta vart hummað það verkefni fram af sér í 11 mánuði en Obama lætur ekki af embætti fyrr en í janúar 2017. Lengsti tími sem hefur liðið frá því að sæti losnaði í réttinum og þar til nýr dómari var skipaður eru 125 dagar. Haft er að orði að Obama sé nú “lame duck”, forseti á útleið sem eigi ekki að geta ráðstafað svona mikilvægu embætti á þessum tímapunkti. Anthony Kennedy sem var í forsæti í Citizens United dómnum 2010 var tilnefndur af Ronald Reagan 1987 og skipaður með samþykki þingsins 1988, á síðasta ári Reagans í embætti.
Ef meirihlutinn í öldungardeildinni stendur í vegi fyrir því að forsetinn framfylgi stjórnarskránni þá eru þeir að brjóta æðstu lög landsins sem þeir hafa svarið eið fylgja. Slíkt athæfi þótt pólitískt skiljanlegt sé af hálfu repúblíkana fer engu að síður gegn þeirri grundvallarafstöðu Antonin Scalia að virða réttarríkið og lagatextann í sinni einföldu og skýru mynd.
Líklegt er að demókratar muni nú sleppa því að láta dómaraefni taka “litmus-prófið” til að reyna að ná málamiðlun við meirihlutann í öldungadeildinni. Nafn mikils metins lögfræðings hefur verið nefnt í þessu sambandi, einn af mörgum. Sá er Sri Srinivasan en hann flutti málið um rétt samkynhneigðra til að ganga í hjónaband fyrir Hæstarétti á þeirri forsendu að hjúskaparlög í ákveðnum fylkjum stæðust ekki stjórnarskrána. Hann varði líka forstjóra Enron í miklu spillingarmáli. Hann er fremur hófsamur og þykir ekki líklegur til að vilja snúa við áhrifum Citizens United dómsins. Ef Sri verður skipaður þá yrði um málamiðlun að ræða þar sem repúblíkanar myndu sætta sig við aðeins meiri slagsíðu í frjálslyndari átt í málum samkynhneigðra og varðandi fóstureyðingar en ekki yrði hróflað við Citizens United og þeirri vá sem samfélaginu stafar af áframhaldandi auðræði í veldisvexti.
