Flutti erindi á ráðstefnu um tjáningarfrelsi við Genfarháskóla þar sem ég ræddi m.a. mikilvægi pólitískrar umræðu, samfélagsmiðla og 
44 milljarða dollara samning Elon Musk við Twitter, stærstu kaup einstaklings nokkru sinni og hættuna á því þegar olígarkar og stórfyrirtæki stýra umræðunni á hinum pólitíska vettvangi út um allan heim.
Aðalfundur Feneyjanefndaer Evrópuráðsins sem haldinn var dagana 18. og 19. mars fordæmir innrás Rússa í Úkraínu og harmar mannfall og eyðileggingu af völdum hernaðarofbeldisins.
Á fundinum var kynnt ákvörðun Ráðherranefndar Evrópuráðsins um að Rússneska sambandslýðveldið væri ekki lengur aðili að ráðinu eða frá 16. mars sl. Einnig var kynnt ákvörðun Ráðherranefndarinnar um að meina Hvíta Rússlandi tíma. bundið að taka þátt í aðalfundum Feneyjanefndar. Þá ávarpaði Serhiy Holovaty, fulltrúi í nefndinni af hálfu Úkraíonu fundinn sem hann ekki gat sótt sökum ástandsins.
Á fundi með stjórnlagadómstól Úkraínu í Kieyv í árslok 2019.
Nýr dómur Mannréttindadómstóls Evrópu (MDE) í máli gegn Austurríki (Standard Verlagsgesellschaft MBH gegn Austurríki nr. 3), er athyglisverður þar sem hann lýtur að nafnlausum ummælum á netinu. Málið sem hér um ræðir snýr að ábyrgð fjölmiðlaveitu á netinu sem neitaði að upplýsa um hver stæði á bak við meint ærumeiðandi ummæli. Það var fjölmiðlafyrirtæki með netmiðil dagblaðsins Der Standard, sem fór með málið fyrir MDE en fyrirtækið hafði neitað að fara eftir dómsúrskurði sem skyldaði það til að upplýsa um hverjir stæðu að baki nafnlausum athugasemdum við greinar um tvo tiltekna stjórnmálamenn og stjórnmálaflokk. MDE taldi að austurríski dómsstóllinn hefði með úrskurði sínum farið gegn tjáningarfrelsisákvæði MSE sem er í 10. grein sáttmálans. MDE taldi að dómstólar í Austurríki hefðu ekki haft næga hliðsjón af mikilvægi nafnlausra ummæla í að stuðla að meira framboði á upplýsingum, hugmyndum og skoðunum þegar kemur að pólitískri umfjöllun. Dómstólinn útvíkkaði með þessum dómi verndina sem 10. grein Mannréttindasáttmálans veitir fjölmiðlaveitum sem eru með netmiðla. Um leið vaknar sú spurning hvort verndin nái til annarra hýsingaraðila á netinu sem vilja brúa bilið á milli nafnleyndar, tjáningarfrelsis og annarra lögmætra hagsmuna.
Fjölmiðlafyrirtækið sem á Der Standard er hlutafélag staðsett í Vín og gefur dagblaðið út í prentformi, stafrænu formi og sem netmiðil. Síðastnefnda útgáfan veitir svigrúm fyrir umræður í lok hverrar greinar undir titlinum: Skoðun þín skiptir máli. Athugasemdir á þessum vettvangi eru síaðar með hugbúnaði eftir ákveðnum aðferðum og í samræmi við þær reglur sem fyrirtækið setur. Sá sem vill skilja eftir athugasemd verður að skrá sig á netsíðunni og undirgangast þá skilmála sem settir eru fyrir þátttöku í athugasemdakerfinu. Þessir aðilar verða að gefa upp fullt nafn, netfang og einnig póstfang. Fjölmiðlafyrirtækið hefur þessar notenda upplýsingar hjá sér en þær eru ekki opinberar. Sá fyrirvari er þó settur að fyrirtækið geti þurft að opinbera notenda upplýsingar sé því skylt að gera það með lögum. Persónulegt niíð, hótanir, meiðyrði og óhróður um fyrirtækI eru ekki liðin. Fjölmiðlafyriirtækið áskilur sér rétt til að eyða athugasemdum sem eru ekki í samræmi vð reglur þeirra. Meiðyrði og hatursorðræða er ekki liðin. Notenda upplýsingar eru veittar þriðja aðila liggi nægilega ljóst fyrir að umþrætt athugasemd feli í sér brot á persónulegum réttindum.
Þær athugasemdir sem urðu tilefni málaferla vörðuðu tvær greinar. Fyrri greinin var undir fyrirsögninni „ [S.] bræður grípa til aðgerða gegn einstaklingum í athugasemdakerfinu” og fjallaði um þingmanninn K.S. sem áður var leiðtogi Frelsisflokksins, hægri sinnaðs stjórnmálaflokks í Austurríki. Við umrædda grein voru gerðar 1600 athugasemdir. Þingmaðurinn vísaði til þeirra sem gagnrýndu hann sem háværra hælbíta. Seinni greinin innihélt viðtal við Herbert Kickl þingmann austuríska þingsins og ritara Frelsisflokksins (nú formaður Frelsisflokksins).
,,Njóti nafnleynd engrar verndar í tengslum við pólitíska fjölmiðlaumræðu skapast ótti meðal þeirra sem tjá sig á netinu við hefndarráðstafanir valdamikilla aðila. Við það má bæta að fælingarmáttur hefndarráðstafana ýtir undir frekari sjálfs-ritskoðun á kostnað öflugrar pólitískrar umræðu sem er lífæð lýðræðisins”.
Þingmennirnir kröfðu fjölmiðlafyrirtækið um notenda upplýsingar tveggja aðila, og þingmaðurinn H.K. krafðist upplýsinga um aðila sem hafði skilið eftir meint meiðandi og móðgandi ummæli við báðar greinarnar. Fór H.K. þess á leit við fjölmiðlafyrirtækið að þeirri athugasemd yrði eytt og var orðið við því en kröfu um afhendingu notenda upplýsinga hafnað. Í kjölfarið hófu þingmennirnir tveir og flokkur þeirra málaferli og kröfðu fjölmiðlafyrirtækið um notanda upplýsingar á þeirri forsendu að ella væri ekki unnt að höfða meiðyrðamál. Hið stefnda fjölmiðlafyrirtæki hélt því fram að hin umþrættu ummæli væru ekki meiðandi heldur gildisdómar (skoðun) og að stefnendur væru stjórnmálamenn sem yrðu að þola mun meiri opinbera gagnrýni en einkaðailar. Enn fremur hélt fjölmiðlafyrirtækið því fram að það gæti neitað að afhenda notenda upplýsingar á grundvelli ritstjórnartrúnaðar í samræmi við fjölmiðlalög sem vernduðu ritstjórnartrúnað og réttinn til að gefa ekki upp heimildir.
Á fyrra dómstigi varð niðurstaðan sú að mörk gagnrýni sem stjórnmálamenn yrðu að þola væru mun víðtækari en hjá einkaaðilum; ummælin umþrættu væru ekki meiðyrði og því bæri fjölmiðlafyrirtækinu ekki skylda til að afhenda notenda upplýsingar á grundvelli Evrópusambandstilskipunar um rafræn viðskipti. Dómum var þó snúið við af áfrýjunardómstól og fjölmiðlafyrirtækinu gert skylt að afhenda notenda upplýsingarnar og greiða málskostnað stefnenda þar sem ummælin fælu í sér meiðyrði. Enn fremur leit áfrýjunardómstóllinn svo á að ritstjórnartrúnaður um vernd heimilda ætti ekki við þar sem óljóst væri hvort upplýsingar þær væru nauðsynlegar til mats á þeim grundvallaratriðum sem væru til skoðunar. Hæstiréttur Austurríkis staðfesti niðurstöðu áfrýjunardómstólsins á þeirri forsendu að hér væri ekki um vernd heimilda að ræða í tengslum við störf blaðamanna og því ekki um ólögmæta íhlutun í fjölmiðlafrelsi að ræða.
Mannréttindadómstóll Evrópu í Strassborg
Mannréttindadómstóll Evrópu (MDE) tók þann pól í hæðina þegar fjölmiðlafyrirtækið kærði málið að það snerist ekki um meiðyrði heldur skyldu fjölmiðlaveitunnar til að afhenda notenda upplýsingar við tilteknar kringumstæður. MDE viðurkenndi að þrátt fyrir að fjölmiðlafyrirtækið dreifði upplýsingum og léti í té umræðuvettvang fyrir mál er varðaði almannahagsmuni, þá væri það í þessu tilviki fjölmiðlaveita (e. Host provider) sem heyrði undir slík lög í landsrétti. Engu að síður ákvað dómstóllinn að skoða málið í heild sinni.
Dómstóllinn lagði áherslu á að ekki væri til staðar algildur réttur um nafnleynd á netinu, þar væru í gangi ýmis stig nafnleyndar. Í þessu tilviki stæði fjölmiðlafyrirtækið vörð um nafnleynd notenda umræðuvettvangs í því skyni að vernda ekki aðeins frelsi fjölmiðilsins heldur einnig tjáningarfrelsi og einkalíf notenda. Dómstóllinn kvað nafnleynd tilgangslausa ef fjölmiðlafyrirtæki gætu ekki staðið vörð um hana eftir sínum eigin leiðum. Af því leiddi að dómsúrskurður um afléttingu væri íhtlutun í tjáningarfrelsi fjölmiðlafyrirtækis undir 10. grein Mannréttindasáttmála Evrópu.
Þar sem málsaðilar þrættu ekki um að íhlutun væri í samræmi við lög og þjónaði þeim lögmætu markmiðum að vernda orðstýr og rétt annarra þá væri loka prófraunin sú hvort slík íhlutun væri nauðsynleg í lýðræðislegu samfélagi. Taldi dómstóllinn að austurískir dómstólar hefðu ekki gætt meðalhófs þegar þeir fyrirskipuðu fjölmiðlafyrirtækinu að aflétta nafnleynd. Hin umþrættu ummæli voru liður í pólitískri umræðu, í athugasemdum fyrir neðan greinarnar um stjórnmálamennina og flokkinn þeirra. Ekki var unnt að sýna fram á það hvernig hagsmunir stefnenda í málinu gengju framar hagsmunum aðila í athugasemdakerfum og fjölmiðlafyrirtækisins í að vernda höfunda ummælanna. Þvert á móti liggur áratuga löng dómaframkvæmd til grundvallar því viðmiði að stjórnmálamenn og stjórnmálaflokkar hafa minna svigrúm til verndar þegar kemur að opinberri umræðu.
Þar sem málið sneri að afhendingu notenda upplýsinga, og fljótt á litið væru næg gögn því til staðfestingar væri engu að síður þörf á frekari rökum en borin voru upp af dómstólum í Austurríki auk þess sem krafan um meðalhóf væri brýn. Taldi Mannréttindadómstóllinn að í þessu tiltekna máli hefðu austurrískir dómstólar horft fram hjá mikilvægi nafnleyndar, þegar komast þyrfti hjá hefndarráðstöfunum gagnvart þeim sem tækju þátt í opinberri umræðu án þess að sviðsljósinu yrði beint að þeim sjálfum“, þar sem skort hefði fullnægjandi rökstuðning fyrir úrskurði um afhendingu á notenda upplýsingum. Með þessu móti hefðu austurísk stjórnvöld brotið á tjáningarfrelsi fjölmiðlafyrirtækisins.
Mannréttindadómstóllinn var ekki einhuga í þessu máli. Breski dómarinn við MDE, Tim Eicke, skilaði séráliti og benti á að fjölmiðlafyrirtækið sem kærði niðurstöðu austurískra dómstóla til MDE hefði ekki borið fyrir sig sem málsástæðu mikilvægi nafnleyndar notenda sinna heldur ritstjórnarlegan trúnað. Meirihlutinn hafði reyndar staðfest að mál þetta sneri ekki að fjölmiðlinum sem slíkum eða blaðamönnum heldur að þætti utanaðkomandi enda umþrætt ummæli í athugasemakerfum liður af pólitískri umræðu á vettvangi fjölmiðla. Það er ekki úrslitaatriði hvort upplýsingar um notendur fjölmiðla á netinu falli í flokk ,,heimilda blaðamanna“ eða að vernd nafnleyndar á netinu sé ekki algild. Hin mikilvægu skilaboð Mannréttindadómstólsins eru þau að njóti nafnleynd engrar verndar í tengslum við pólitíska fjölmiðlaumræðu skapast ótti meðal þeirra sem tjá sig á netinu við hefndarráðstafanir valdamikilla aðila. Við það má bæta að fælingarmáttur hefndarráðstafana ýtir undir frekari sjálfs-ritskoðun á kostnað öflugrar pólitískrar umræðu sem er lífæð lýðræðisins. Það eru sömu lögmál að baki nafnleynd í pólitískri umræðu og að vernda heimildir blaðamanna. Ástæða þess að fjölmiðlar hafa í áranna rás verið tilbúnir til að vaða eld og brennistein til verndar heimildarmönnum er af sama toga spunnin og mikilvægi nafnleyndar – blaðamennska og pólitísk umræða þrífst ekki án framlags heimildamanna og háværrar umræðu gagnrýninna radda sem spenna upp pólitíska umræðu rétt eins og rafmagn lætur peruna loga.
Dr. Ólafur Franz Mixa lést að morgni laugardagsins 8. janúar, í kjölfar sjúkdómslegu. Banamein hans var hjartabilun. Útför hans fer fram í dag frá Fossvogskirkju.
Ólafur var fæddur 16. október árið 1939, í Graz í Austurríki, en bjó mestan hluta ævi sinnar í Reykjavík. Hann stundaði nám við læknadeild Háskóla Íslands og Ludwig-Maximilians-Universität í München, Þýskalandi. Ennfremur lauk hann sérnámi í heimilislækningum frá háskólanum í Calgary í Kanada.
Ólafur varð fyrsti Íslendingurinn til að fá sérfræðiviðurkenningu í heimilislækningum, en það var árið 1971. Stundaði hann lækningar um áratugaskeið við afar góðan orðstír. Ólafur var frumkvöðull við stofnun og uppbyggingu heilsugæslu á Íslandi.
Ólafur var listhneigður maður og gaf sig mikið að leiklist. Hann sat í ritstjórn Leikhúsmála 1964-65 og lék nokkur hlutverk í Þjóðleikhúsinu, hjá Leikfélagi Hafnarfjarðar, Grímu og í Herranótt M.R.
Ólafur sat í aðalstjórn Rauða kross Íslands frá 1973 og var formaður Rauða krossins 1977-82. Ólafur var einn af stofnendum Félags íslenskra heimilislækna 1978, varaformaður félagsins 1978-82 og formaður 1983-87.
Ólafur var yfirlæknir heilsugæslunnar í Álftamýri 1986-94 og heilsugæslunnar í Lágmúla 1997-99 og yfirlæknir Skjóls frá stofnun 1987. Einnig var hann trúnaðarlæknir Leikfélags Reykjavíkur, þýska sendiráðsins og kanadíska konsúlatsins.
Ólafur var tvígiftur en báðar eiginkonur hans eru látnar. Fyrri eiginkona hans var Ásthildur Gísladóttir Köningseder sem lést árið 2008. Eftirlifandi börn þeirra eru Már og Halla Mixa.
Síðara hjónaband Ólafs var með Kristínu Þorsteinsdóttur sem lést árið 2017. Þau eignuðust eina dóttur, Katrínu Mixa.
Ólafur Mixa læknir var hugsjónamaður. Kannski þess vegna sem hann gekk til liðs við framboð mitt til opinbers embættis 2012 og birti í því skyni grein í Morgunblaðinu á kjördegi sem ég stend í þakkarskuld fyrir. Hann vildi vekja athygli á málstaðnum um að fjármálaöfl ættu ekki að vera ráðandi í lýðræðislegum kosningum. Honum fannst gaman að „þessu bralli“ eins og hann orðaði það hnyttilega enda sýnt að hann brann fyrir réttlátu og minna spilltu þjóðfélagi. Ólafur var ritfær eins og hann átti kyn til. Hann helgaði líf sitt læknastarfinu en ekki stjórnmálum og ritstörfum eins og afi hans Ólafur og langafi Björn Jónsson ritstjóri – engu að síður ljóst að hann hafði í sér þann neista. Það mætti fara meira fyrir fólki með veglyndi, fas og þau heilindi sem einkenndu Ólaf Mixa. Eðli máls samkvæmt einkenna slíkir kostir oft ekki þá fyrirferðarmeiri á opinberum vettvangi. Dóttir hans Katrín lýsir honum m.a. með orðunum „femínískur karlmaður“. Hann var drengur góður og það stafaði frá honum birta. Það er missir fyrir samfélagið þegar slíkt valmenni hverfur á braut. Börnum og fjölskyldu Ólafs votta ég einlæga samúð.
– Herdís Kjerulf Þorgeirsdóttir
Grein sem Dr. Ólafur Mixa birti til stuðnings framboði Herdísar Þorgeirsdóttur 2012 sem vísað er í hér að ofan (birtist á kjördegi í Morgunblaðinu).
Staðsetning rússneskra hersveita – um 100 þúsund manns og vopnabúnaðar við landamæri Rússlands og Úkraínu sem og á landamærum Hvíta Rússlands og Úkraínu hefur vakið sterk viðbrögð innan Atlantshafsbandalagsins – auk þess er því haldið fram að Rússar séu í startholunum með skipaflota og flugsveitir komi til átaka. Ástandið veldur ótta. Rússar hafa mánuðum saman verið að byggja upp hernaðarmátt við landamæri Úkraínu sem Pútin, forseti Rússlands, segir að sé liður í að verja Rússa gegn ört vaxandi Atlantshafsbandalagi. Hann hefur lýst yfir vonbrigðum með þá afstöðu NATO að koma ekki til móts við kröfur Rússa um að meina Úkraínu þátttöku í bandalaginu.
Biden forseti Bandaríkjanna er óspar á yfirlýsingar um mögulega innrás Rússa í Úkraínu sem yrði með hans orðum ,,sú stærsta frá því í síðari heimsstyrjöldinni”. Komi til átaka er stigmögnun líkleg í tíma og rúmi. Forseti Úkraínu, Volodymyr Zelensky, hefur biðlað til alþjóða samfélagsins að halda aftur af hræðsluáróðri því efnahagur Úkraínu sé í húfi.
En það kann einnig liggja fyrir lausn sem eru drögin að Minsk samkomulaginu frá 2015 á milli Frakka, Þjóðverja, Rússa og Úkraínu, stutt af öryggisráði Sameinuðu þjóðanna – en því var ætlað að enda átökin í Donbas í kjölfar innlimunar Rússa á Krímskaga 2014. Efnislega gæti Minsk-samkomulagið átt við núverandi stöðu. Á sínum tíma synjuðu Frakkar og Þjóðverjar tilboði Bandaríkjamanna um að fá Úkraínu til að ganga í NATO enda fyrirséð hver viðbrögð Rússa yrðu við því. Það boð kom upphaflega frá George W. Bush 2008 og var síðar ítrekað af Barak Obama. Minsk samkomulagið 2015 gekk út frá takmörkun vígbúnaðar í aðskilnaðarhluta Rússa í Donbas héraði og að hersveitir yrðu fjarlægðar um leið og fullveldi Úkraínu yrði tryggt og stjórn yfir landamærum við Rússland sem og sjálfstjórn Donbas-héraðs. Minsk samkomulaginu hefur hins vegar ekki verið hrint í framkvæmd.
Emmanuel Macron forseti Frakklands sagði nýlega að mikilvægt væri að endurvekja fjórhliða viðræður Rússa, Þjóðverja, Frakka og Úkraínu til að finna lausn á stigmögnun átaka. Eins og samskiptum Rússa og Bandaríkjamanna er nú háttað gætu ríki Evrópu stigið inn og reynt að miðla málum. Öryggi og friður í Evrópu er einnig í húfi.
Hvað varðar kröfu Rússa um að Úkraína gangi ekki í NATO má minna á Svíþjóð og Finnland sem ekki eru aðilar að Atlantshafsbandalaginu og lýstu áður yfir hlutleysi vegna nálægðar við Rússland. Því hlutleysi var hins vegar aflýst þegar þau gengu í Evrópusambandið þótt þau séu formlega ekki aðilar að NATO. Síðustu vikur og daga hefur verið ítrekað af hálfu forsvarsmanna NATO að dyrnar að bandalaginu stæðu þeim opnar. Bæði ríkin hafa aukið sveigjanleika í stuðningi við NATO með því að hleypa hersveitum Atlantshafsbandalagsins inn í lögsögu sína á krísutímum. Það hefði hins vegar bæði hernaðarlegar og pólitískar afleiðingar gengju Svíar og Finnar í NATO. Ólíklegt er annað en að Rússar myndu bregðast við því með einhverjum hætti. Að sama skapi er óþolandi fyrir fullvalda ríki annað en að hafa valkostinn og vera ekki múlbundin af skilyrðum nærliggjandi stórvelda.
Þrátt fyrir að Rússar virðist í startholunum að ráðast inn í Úkraínu með uppbyggingu á hernaðarmætti á landamærunum – og að til innrásar kæmi á næstu vikum er ólíklegt að NATO ríkin myndu blanda sér beint í slík átök en þau myndu hafa voveiglegar afleiðingar fyrir stöðuna á alþjóðavettvangi. Það er einnig ljóst að í því er fólgin mikil áhætta fyrir Rússa að ráðast inn í Úkraínu. Bandaríkin gætu brugðist hart við og Rússar væru komnir í ógöngur.
Pútin talar fyrir rússneskum hagsmunum og aðgerðir síðustu mánaða eru til að staðfesta alvöruna – því liggur beinast við að tala saman áður en stórslys verður. Það er ótækt annað en að finna lausn á þessari deilu.
Vladimir Pútin, Francoise Holland þáverandi Frakklandsforseti, Angela Merkel þáverandi kanslari Þýskalands og Petro Poroshenko þáverandi forseti Úkraínu við undiritun Minsk-samkomulagsins.
