by Herdís Þorgeirsdóttir | 22.10.2017 | Almanak
Opnaði alþjóðlega ráðstefnu stjórnlagadómstóla fyrir hönd Feneyjanefndar hinn 19. október 2017. Ráðstefnan var haldin fyrir tilstuðlan stjórnlagadómstóls Armeníu og Feneyjanefndarinnar. Megin þemað varðaði hlutverk stjórnlagadómstóla í lausn átaka og voru fyrirlesarar m.a. forsetar stjórnlagadómstóla í Lettlandi, Rússlandi, Belgíu, Suður-Afríku og fleiri ríkja auk forseta stjórnlagadómstóls Armeníu, Gagik Harutuynyan. Í lok ráðstefnunnar áttu forsetar dómstólanna og varaforseti Feneyjanefndar fund með forseta landsins, Serzh Sargsyan.
Hér má sjá ræðu Gagik Harutuynyan forseta stjórnlagadómstóls Armeníu og fyrrum forsætisráðherra landsins.
by Herdís Þorgeirsdóttir | 16.10.2017 | Áhugavert
Umfjöllun um morðið á rannsóknar blaðakonunni Dapne Caruana Galizia. Bifreið hennar sprengd í loft upp hinn 16. október 2017. Hún hafði skrifaði um spillingu á Möltu, frændhygli, peningaþvætti, skipulagða glæpastarfsemi, tengsl ráðamanna við skattaskjól í kjölfar birtinga Panama-skjalanna. Síðasta bloggið hennar hálf tíma áður en hún var myrt sagði m.a.“There are crooks everywhere you look now. The situation is desperate.”
Hún hafði stundað rannsóknarblaðamennsku um áratuga skeið og þótti ein hugrakkasta baráttukona fyrir lýðræði og réttarríki, sem landið átti. Að henni var gerður stöðugur aðsúgur. Hún var í tvígang handtekin og tugir aðila fóru í meiðyrðamál við hana en margir drógu slíkt til baka.
https://www.abc.net.au/news/2017-10-17/daphne-caruana-galizia-death-an-attack-on-democracy-free-press/9058822
https://www.independent.co.uk/news/world/europe/daphne-caruana-galizia-malta-journalist-murder-panama-papers-police-investigation-a8484761.html
by Herdís Þorgeirsdóttir | 11.10.2017 | Almanak
Skýrði aðalfundi Feneyjanefndar hinn 7. október s.l. frá niðurstöðum af umræðum sérfræðinga víða að um erlend fjárframlög til félagasamtaka.
Á nýafstöðnum aðalfundi Feneyjanefndar Evrópuráðsins (7.-8. okt. s.l.) skýrði ég fundinum frá niðurstöðum umræðna sem áttu sér stað fyrir fundinn með þátttöku fulltrúa Feneyjanefndar, fulltrúa OSCE/ODIHR, fulltrúa frá Evrópusambandinu og fulltrúum félagasamtaka víðsvegar að í Evrópu. Umræðufundur þessi var haldinn vegna beiðni aðalframkvæmdastjóra Evrópuráðsins til Feneyjanefndar um að úttekt yrði gerð á lagasetningu varðandi takmarkanir á fjárframlögum erlendra aðila til félagasamtaka. Feneyjanefndin hefur þegar skilað álitum vegna umdeildra laga í Azerbaijan 2011 (sjá hér), Rússlandi árið 2012 þar sem félagasamtökum var gert skilt að skrá sig sem “erlendan umboðsmann” (sjá hér: foreign agent-law) ef þau þægju styrki erlendis frá. Mörg ríki setja skorður við slíkum styrkjum og hefur það færst í vöxt með tilkomu nýrra stjórnvalda í Póllandi og Ungverjalandi. Í júní s.l. samþykkti Feneyjanefndin álit varðandi umdeild lög í Ungverjalandi sem krefjast gagnsæis á slíkum styrkjum erlendis frá, fari þeir yfir ákveðna upphæð, u.þ.b. 25 þúsund evrur. Evrópusambandið hefur sett sig mjög upp á móti þeim lögum og reyndar höfðað mál gegn Ungverjalandi fyrir brot á fjórfrelsinu, frjálsu flæði fjármagns á meðan Feneyjanefndin telur lögin út af fyrir sig ekki brjóta gegn Mannréttindasáttmála Evrópu svo fremi að markmiðið sé lögmætt, þ.e. að slíkt gegnsæi sporni gegn hryðjuverkum og peningaþvætti. Ekki ríkir einhugur um lögmætt markmið ungversku laganna eins og kom fram í umræðum á fundinum.
Sarah Cleveland og Pieter van Dijk prófessor og fyrrum dómari við Mannréttindadómstól Evrópu sem ég hef unnið mikið með að málum er varða pólitísk og borgaraleg réttindi.
Sarah Cleveland prófessor við Columbiaháskólann í New York og fulltrúi í Feneyjanefnd taldi lög af þessu tagi brjóta gegn friðhelgi félagasamtakanna, félagafrelsinu sjálfu og réttinum til þess að geta tjáð sig án tilgreiningar (anonymous speech). Fulltrúi Evrópusambandsins hvað lög af þessu tagi ekki þjóna almannahagsmunum og fulltrúar félagasamtaka bentu á fælingaráhrif kröfunnar um gagnsæi vegna styrkja á félagasamtök sem ættu allt sitt undir því að fá styrki erlendis frá. Jan Helgesen prófessor við lagadeildina í Osló og fulltrúi í Feneyjanefnd skýrði frá því að þegar unnið var að yfirlýsingu um mannréttindasamtök af hálfu Sameinuðu þjóðanna (sem var 14 ár í smíðum) hefði Nelson Mandela sagt að baráttan gegn aðskilnaðarstefnu í Suður-Afríku hefði aldrei orðið ef ekki hefði komið til erlendur fjárstuðningur. Fidel Castro sagði hins vegar að erlendur fjárstuðningur væri ógn við fullveldi og myndi hafa gert út um kúbverskt sjálfstæði ef slíkt hefði verið leyft. Fulltrúi frá stórum félagasamtökum benti á það að alþjóðleg fyrirtæki sem vildu styrkja félagasamtök hefðu þörf fyrir leynd þar eð þau vildu á sama tíma eiga í góðum samskiptum við stjórnvöld.
Veronika Bilkova sem ég hef unnið með álit varðandi félagafrelsi í Azerbaijan, Rússlandi, Ungverjalandi o.fl.
Eins og ég skýrði frá á aðalfundi Feneyjanefndarinnar náðist ekki samstaða í hringborðsumræðunum um erlend fjárframlög og gagnrýndu sumir afstöðu Feneyjanefndar í álitinu um ungversku gagnsæis-lögin í júní 2016 (sjá hér) að gagnsæi væri í sjálfu sér lögmætt markmið til að skerða félagafrelsið með slíkum kröfum. Benti ég á að stjórnvöldum bæri að tryggja frjálsa pólitíska umræðu í sinni lögsögu og slíkt væri m.a. gert með kröfunni um að gagnsæi þannig að öllum mætti vera ljóst hverjir sæktust eftir að móta hina almennu umræðu á grundvelli hárra fjárframlaga. Á hinn bóginn orkaði tvímælis að bera fyrir sig lögmætt markmið í ákveðnum tilgangi á meðan málflutningur stjórnvalda fæli jafnvel eitthvað allt annað í sér.
Ásamt Simona Granata Menchini, aðstoðar framkvæmdastjóra Feneyjanefndar.
by Herdís Þorgeirsdóttir | 6.07.2017 | Almanak
Á fundi í dag í Rabat í Marókko þar sem ég kynnti helstu viðmið réttarríkisins eins og Feneyjanefndin hefur sett þau fram fyrir ráðamönnum/konum í Arabaheiminum og ríkjum Afríku sem mörg hver eiga í miklum erfiðleikum vegna mikillar spillingar. En erindi fundarins var barátta gegn spillingu hjá hinu opinbera.
Spilling stjórnvalda, tengsl á milli stórfyrirtækja og kjörinna fulltrúa, tilhneiging til að nýta sér pólitíska stöðu sína til að auðgast, mútur og aðrir þættir sem koma í veg fyrir að samfélag byggt á grunni mannréttinda, réttarríkis og lýðræðis fái þrifist er ein helsta ógn samtímans.
http://www.venice.coe.int/webforms/events/?id=2425 — at Ministère des Affaires étrangères (Maroc).
Ræðan mín er hér:
Rule of Law Checklist pdf- Speech Rabat Marocco July 2017
by Herdís Þorgeirsdóttir | 19.06.2017 | Almanak
Feneyjanefndin samþykkti s.l. föstudag bráðabirgðaálit, með frekari útskýringum, unnið af þremur fulltrúum nefndarinnar. Bráðabirgðaálit eru álit sem unnin eru þegar mikið liggur við að koma tillögum áleiðis til stjórnvalda áður en lög eru sett; í þessu tilviki umdeilt frumvarp um fjárframlög erlendra aðila til félagasamtaka í Ungverjalandi en frumvarpið varð að lögum í byrjun síðustu viku. Dómsmálaráðherra Ungverjalands sat aðalfund Feneyjanefndarinnar síðastliðinn föstudag þar sem miklar umræður fóru fram. Feneyjanefnd hefur áður staðfest (í tilviki rússneskra laga) lögmæti þess að tryggja gagnsæi ríki varðandi fjárstuðning erlendra aðila til félagasamtaka í því skyni að sporna gegn ótilhlýðilegum erlendum áhrifum, peningaþvætti og stuðningi við hryðjuverkastarfsemi. Andstæðingar laganna telja að þeim sé beint gegn áhrifum auðkýfingins Georgs Soros í Ungverjalandi.
Ungverska þingið tók tillit til margra þeirra tillagna sem við höfðum lagt til. Sjá meðf. frétt á heimasíðu Evrópuráðsins:
